نقشه راه تکنولوژی انرژی هسته ای
پیشگفتار
روند موجود در عرضه و ذخیره انرژی از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست کاملا ناپایدار می باشد. بدون اتخاذ تصمیمات قاطع، انتشار دی اکسیدکربن CO2 تا سال 2050 دو برابر خواهد شد و افزایش تقاضای نفت باعث افزایش نگرانی ها در مورد امنیت ذخایر می گردد. ما می توانیم و البته لازم می باشد که مسیر کنونی خود را تغییر دهیم اما این امر نیازمند انقلابی در زمینه ی انرژی می باشد و تکنولوژی کربن پائین در این میان نقش بسزایی ایفا می کند. چنانچه بخواهیم به اهداف خود در زمینه ی انتشار گازهای گلخانه ای برسیم، نیازمند تغییری همه جانبه در مواردی مانند بازدهی انرژی، بسیاری از انواع انرژی های تجدیدپذیر، استخراج و ذخیره کربن، انرژی هسته ای وتکنولوژی های جدید حمل و نقل می باشیم. تمام کشورهای اصلی و نیز بخش اقتصاد باید در این امر شرکت داشته باشند. همچنین باید سریعا اطمینان پیدا کنیم که تصمیمات اتخاذ شده کنونی در زمینه ی سرمایه گذاری ، ما را در دراز مدت با تکنولوژی های نیمه مناسب به حال خود وا نمی گذارد.
آکاهی مناسبی از ضرورت نیاز تبدیل بیانیه های سیاسی و کارهای تحلیلی به کارهای عملی وجود دارد. برای برانگیختن این حرکت، آژانس بین المللی انرژی (IEA) به درخواست گروه G8، مجموعه اسناد راهبردی را برای برخی از مهمترین تکنولوژی ها در دست تعبیه دارد. این اسناد، موقعیت های تحلیلی قاطعی را ایجاد می کنند که به جامعه ی بین المللی امکان حرکت به جلو در زمینه ی تکنولوژی های ویژه ای را می دهد. هر سند راهبردی، مسیر رشدی را برای یکی از انواع تکنولوژی از هم اکنون تا سال 2050 شکل می دهد و نقطه عطف مشارکت عمومی، سیاست گذاری، سرمایه گذاری و تکنولوژی لازم برای درک توانایی کامل تکنولوژی را مشخص می نماید. اسناد راهبردی همچنین به مطالعه ویژه رشد و گسترش تکنولوژی در اقتصادهای در حال پیدایش می پردازند. البته همکاری بین المللی برای دستیابی به این اهداف ضروری می باشند.
سند راهبردی انرژی هسته ای که در پیش رو دارید، به طور مشترک توسط IEA و آژانس انرژی هسته ای (NEA) تهیه شده است. برخلاف بیشتر منابع انرژی حاوی کربن پائین، انرژی هسته ای تکنولوژی بالغی می باشد که بیش از 50 سال است که مورد استفاده قرار دارد. جدیدترین طراحی دستگاه های انرژی هسته ای برای ایجاد ایمنی بیشتر و عملکرد بهتر در این آزمایش طراحی شدند و برای استفاده بیشتر در چند سال آینده آماده می باشند. برخی از کشورها در حال فعال سازی مجدد برنامه های غیرفعال هسته ای می باشند درحالیکه برخی از دیگر کشورها در حال بررسی استفاده از انرژی هسته ای برای نخستین بار می باشند. کشور چین، به ویژه، در حال توسعه ی سریع هسته ای می باشد. در طولانی مدت، پتانسیل های بسیاری برای پیشرفت های جدید در زمینه ی تکنولوژی انرژی هسته ای در جهت افزایش نقش هسته ای در آینده ی انرژی پایدار وجود دارد.
با این وجود، موانع مهمی بر گسترش انرژی هسته ای باقی می ماند. علاوه بر این، دولت ها باید سیاست های واضح و پایدار هسته ای را به منظور تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی در نظر بگیرند. همچنین پذیرش عموم مردم نقش مهمی خواهد داشت و از طریق اجرای زودهنگام برنامه های زمین شناختی، دفع زباله های رادیواکتیو و نیز ادامه ی اجرای برنامه های هسته ای امن و موثر میسر می باشد. افزون بر این، برای برآوردن نیازهای صنعت هسته ای در حال توسعه، باید ظرفیت های صنعتی و منابع انسانی ماهر افزایش یابند. دستیابی به چشم انداز 1200GW در ظرفیت هسته ای، نیازمند همکاری تمام سهامداران در دولت،سازمانهای تحقیقاتی، صنعتی، بخش سرمایه گذاری وسازمانهای بین المللی با یکریگر می باشد. سند راهبردی حاضر، اقدامات لازم برای چند سال آتی را مشخص می نماید.
یافته های مهم
- وضعیت کنونی تکنولوژی انرژی هسته ای نتیجه ی بیش از 50 سال توسعه وتجربه ی عملی است. جدیدترین طراحی دستگاه های انرژی هسته ای که هم اکنون در حال ساخت می باشد، تلفیقی است از درسهای فراگرفته از این تجربه و توسعه تکنولوژی اخیر به منظور ارائه عملکرد بهتر و امنیت بیشتر. انرژی هسته ای نوعی تکنولوژی بالغ با کربن پائین می باشد که امروزه به منظور آماده سازی بیشتر در دسترس قرار دارد.
- در راستای نقشه IEA’s ETP 2010 BLUE برای کاهش 50 درصدی انتشار CO2 مرتبط با انرژی، سند حاضر ظرفیت هسته ای 1200GW تا سال 2050 و تولید حدود 24% الکتریسیته جهان را هدف قرار داده است. این امر، انرژی هسته ای را به بزرگترین منبع الکتریسیته زمان و در نتیجه کمک کننده اصلی به «کربن زدایی» از تامین الکتریسیته تبدیل می کند.
- این سطح از آماده سازی انرژی هسته ای نیازمند موفقیت مهمی در تکنولوژی نمی باشد. موانع موجود بر سر راه رشد سریع هسته ای در کوتاه مدت و میان مدت عموما به سیاست گذاری، صنعت و سرمایه گذاری مرتبط می باشند. با این وجود، توسعه پیوسته ی تکنولوژی چرخه سوخت و رآکتورها برای دستیابی به حداکثر توان انرژی هسته ای در رقابت با سایر منابع انرژی کم کربن حائز اهمیت می باشد.
- تعهد روشن و پایداربه انرژی هسته ای، بعنوان بخشی از استراتژی ملی جهت دستیابی به اهداف زیست محیطی و برنامه ی انرژی، پیش نیازی برای برنامه ی هسته ای موفق به شمار می آید. همچنین به چهارچوب های قانونی و قانون گذاری موثر و کارآمد نیاز است. به ویژه در کشورهایی که فعالیت های هسته ای را آغاز و یا مجددا راه اندازی نموده اند، دولت ها باید نقش فعالی داشته باشند و با تمام سهام داران در جهت رفع موانع همکاری کنند.
- سرمایه گذاری های عظیم لازم برای ساخت دستگاه های انرژی هسته ای در بسیاری از کشورها چالشی بزرگ می باشد.سرمایه گذاران بخش خصوصی ممکن است سرمایه گذاری هسته ای را بسیار نا مطمئن ارزیابی کنند حداقل تا زمانی که نشانی از پروژه های هسته ای موفقیت آمیز اخیر بدست آید. حمایت های دولت مانند تضمین وام ها در برخی موارد لازم می باشد. ثبات قیمت الکتریسیته و بازار کربن نیز باعث تشویق سرمایه گذاری در بخش هسته ای می گردد.
- چنانچه می خواهیم ظرفیت هسته ای در دهه 2050 رشد یابد و از مقدار پیش بینی شده در نقشه ی BLUE فراتر برود، ظرفیت صنعتی جهانی برای ساخت دستگاه های انرژی هسته ای باید تا سال 2050 دو برابر شود. ظرفیت چرخه سوخت و از جمله تولید اورانیوم نیز باید افزایش یابد. این امر نیازمند سرمایه گذاری های عظیم در چند سال آینده می باشد که تنها زمانی تحقق می پذیرد که مقررات لازم در شرف وقوع باشند.
- صنعت هسته ای در حال توسعه نیازمند منابع عظیم نیروی انسانی: دانشمندان و مهندسین کارآمد و صنعت کاران ماهر می باشد. همچنین خدمات رفاهی، قانون گذاران، دولتمردان و سایر سهامداران نیازمند متخصصین هسته ای می باشند. جذب نیروی صنایع و برنامه های آموزشی باید بهبود یابند. دولت و دانشگاه ها نیز نقشی حیاتی در توسعه ی منابع انسانی ایفا می کنند.
- مدیریت ودفع زباله های رادیواکتیو بخش مهمی از تمامی برنامه های هسته ای به شمار می آید. به ویژه در زمینه ساخت و راه اندازی تسهیلات برای دفع سوخت مصرف شده و زباله ها، نیاز به پیشرفت ضروری است. درحالیکه راه حل ها در مرحله ی پیشرفته ای از توسعه ی تکنولوژی قرار دارند، اما گاهی مشکلاتی برای کسب پذیرش سیاسی و عمومی در اجرای آنها وجود دارد.
- سیستم بین المللی اقدامات امنیتی در تکنولوژی و مواد هسته ای باید حفظ و در موارد لازم تقویت شوند. حفاظت فیزیکی از نیروگاه ها و مواد هسته ای نبز باید تضمین شود. جلوگیری از گسترش تکنولوژی های حساس با وجود امکان دسترسی به ذخایر سوختقابل اطمینان، چالشی رو به رشد می باشد. این مسائل باید مورد توجه تفاهمات وهمکاری های بین المللی قرار گیرد.
- برخی از تکنولوژی های در حال توسعه برای سیستم های هسته ای نسل آینده، به ارائه ی پتانسیل لازم برای تداوم پذیری پیشرفته ،اقتصاد، مقاومت در برابر گسترش هسته ای، امنیت و اطمینان می پردازند. برخی دیگر برای مکان های بیشتر و کاربردهای محتمل جدید مناسب می باشند. هر کدام شامل گام تکنولوژی مهمی هستند و پیش از آماده سازی تجاری نیازمند نمونه آزمایشی می باشد. چنین سیستم هایی را می توان برای کمک به ظرفیت هسته ای تا پیش از سال 2050 به کار برد.