شناخت روحیه ( قسمت دوم )
2. ( چگونه روحیه خود را اندازه بگیریم )
ده خطای مسبب روحیات منفی در جدول زیر فهرست شده اند جدول را به دقت بخوانید . انجام اغلب این تمرینات مستلزم آشنایی با آنهاست . اغلب کسانی که این فهرست را مطالعه کرده اند معتقدند که مندرجات آن زندگیشان را متحول کرده است .
با این حال ، توجه داشته باشید که در بسیاری از مواقع ، افکار منفی سالم و به جا هستند . تشخیص افکار منفی سالم از نا سالم و اینکه چگونه با موقعیتهای به راستی منفی برخورد واقع بینانه داشته باشیم به همان اندازهء رهایی از افکار و احساسات مخدوش اهمیت دارد . هنگام بیماری عزیزان احساس ناخوشایند پیدا می کنید این احساس اندوه نشانهء توجه و علاقه شماست
ده خطای شناختی ( جدول ) :
1. تفکر هیچ یا همه چیز : |
همه چیز را سفید و در غیر این صورت سیاه می بینید . هر چیز کمتر از کامل ، شکست بی چون و چراست . زنی که رژیم لاغری گرفته بود ، پس از خوردن یک قاشق بستنی گفت : برنامه لاغری من دود شد به هوا رفت ./ با این طرز تلقی به قدری ناراحت شد که یک ظرف بستنی را تا به آخر نوش جان کرد |
2. تعمیم مبالغه آمیز : |
هر حادثه منفی و از جمله یک ناکامی شغلی را شکستی تمام عیار و تمام نشدنی تلقی می کنید و آنرا با کلماتی چون /هرگز/ ، / همیشه / توصیف می کنید . فروشنده افسرده ای که در حا ل رانندگی پرنده ای به شیشه اتومبیلش خورده بود گفت : چه بد شانس هستم پرنده ها همیشه به شیشه اتومبیل من برخورد می کنند. |
3. فیلتر ذهنی : |
تحت تأثیر یک حادثه منفی همهء واقعیتها را تار می بینید . به جزئی از یک حادثه منفی توجه می کنید و بقیه را فرموش کنید . شبیه چکیدن یه قطره جوهر که بشکه آبی را کدر می کند |
4.بی توجهی به امر مثبت: |
با بی ارزش شمردن تجربه های مثبت ، اصرار بر مهم نبودن آنها دارید . کارهای خوب خود را بی اهمیت می خوانید ، می گویید که هر کسی می تواند این کار را انجام دهد . بی توجهی به امر مثبت شادی زندگی را می گیرد و شما را به احساس نا شایسته بودن سوق می دهد |
5. نتیجه گیری شتابزده : |
بی آنکه زمینهء محکمی وجود داشته باشد نتیجه گیری شتابزده می کنید ،/. ذهن خوانی : بدون بررسی کافی نتیجه می گیرید که کسی در برخورد با شما واکنش منفی نشان می دهد . پیش گویی : پیش بینی می کنید که اوضاع بر خلاف میل شما در جریان خواهد بود بدون هر گونه بررسی می گویید : آبرویم خواهد رفت؛ از عهدهء انجام این کار بر نخواهم آمد /. و اگر افسرده باشید ممکن است به خود بگویید : هرگز بهبود نخواهم |
6. درشت نمایی : |
از یک سو درباره اهمیت مسایل و شدت اشتباهات خود مبالغه می کنید و از سوی دیگر ، اهمیت جنبه های مثبت زندگی را کمتر از آنچه هست بر آورد می کنید موردی است که به آن ، گاه بازی دوربین نهاده اند . |
7. استدلال احساسی : |
فرض را بر این می گذاریم که احساسات منفی شما لزوماً منعکس کننده واقعیتها هستند : / از سوار در وحشت دارم ، حتماً پرواز با هواپیما بسیتر خطرناک است / . یا / احساس گناه میکنم ، باید آدم بدی باشم / یا / خشمگین هستم / . مـعـلوم میشود با من منصفانه بر خورد نشده است |
8. / باید / ها : |
انتظار دارید که اوضاع آنطور که شما می خواهید و انتظار دارید باشد . نوازنده بسیار خوبی پس از نواختن یک قطعه دشوار پیاند با خود گفت : / نباید این همه اشتباه می کردم /. آنقدر تحت تأثیر این عبارت قرار گرفت که چند روز متوالی حال و روز بدی داشت انواع و اقسام کلماتی که / باید / را به شکلی تداعی می کنند همین روحیه را ایجاد می نمایند . خیلی ها می خواهند با / باید ها و نباید ها / به خود انگیزه بدهند / نباید آن شیرینی را بخورم / . اغلب بی تأثیر است زیرا / باید / ها تولید تمرد می کنند و اشخاص تشویق می شوند که درست بر عکس آن را انجام دهند . |
9. بر چسب زدن : |
بر چسب زدن شکـل حاد تفکر هیچ یا همه چیز است . به جای اینکه بگویید : / اشتباه کردم /. به خود بر چسب منفی می زنید : / من بازنده هستم / . گاه هم اشخاص به خود بر چسب / احمق / یا / شکست خورده / و غیره می زنند . بر چسب زدن غیر منطقی است ؛ زیرا شما با کاری که می کنید تفاوت دارید . انسان وجود خارجی دارد اما / بازنده / و / احمق / به این شکـل وجود ندارند . این بر چسب ها تجربه های بی فایده ای هستند که منجر به خشم ، اضطراب ، دلسردی و کمی عزت نفس می شوند . |
10. شخصیت سازی و سر زمین : |
خود را بی جهت مسئول حادثه قلمداد می کنید که به هیچ وجه امکان کنترل آن را نداشته اید . شخصی سازی منجر به احساس گناه ، خجالت و نا شایسته بودن می شود . بعضی ها هم عکس این کار را می کنند و سایرین و یا شرایط را علت مسا ئـل خود تلقی می کنند و توجه ندارند که ممکن است خود در ایجاد گرفتاری سهمی داشته باشند / عـلت زندگی زنا شویی بد من این است که همسرم منطقی نیست / . سر زنش به خاطر ایجاد رنجش اغـلب موثر واقع نمی شود . |
نمی گوییم در تمامی لحـظات زندگی شاد باشید و یا اختیار کامـل احساسات خود را در دست بگیرید . این انتـظاری کمال گرایانه است . نمی توانید همیشه منطقی باشید . مطمئناً اینطور نیستیم . و هم نواقص و اشکالاتی داریم ، که گاه دچار تردید می شویم و به قابلیتهای خود شک می کنیم در مواقعی نیز متأثر هستیم و رنج می بریم . اما از دیدگاه روانشناسی ، تجربه هایی از این قبیـل به ما فرصت رشد و صمیمیت و درک عمیق تر انسان بودن را می دهند .