ط- وقت شناسی ونظم:
همانطور که قبلا گفته شد یکی از آثار ایمان نشاط ودوری از کسالت وتنبلی است مؤمنین ازاوقات خویش درراه بهتر عبادت کردن خداوند واستفاده ی بیشتراز لحظات زندگی وسرعت گرفتن درانجام اعمال صالح بهره می برند به همین دلیل درنظم بخشیدن به زندگی خود بسیار کوشا هستند . ازهیچ دقیقه ای درراه رسیدن به اهداف عالی خود صرف نظر نمی کنند وبه برنامه ریزی برای ساعات خویش اهتمام می ورزند . امیرالمؤمنین علیه السلام دروصایای آخرین خود ، ابتدا همه مردم را به تقوای الهی وپس از آن به نظم درامورشان توصیه می کنند واین اهمیت منظم بودن را می رساند .
همچنین علی علیه السلام درحکمت 382 (نهج البلاغه فیض الاسلام ) درتوصیف مؤمنین می فرمایند:
للمؤمنین ثلاث ساعات : فساعة یناجی منها ربه وساعة یرم معاشه وساعة یخلی بین نفسه وبین لذتها فیما یحل ویجمل
مؤمن سه ساعت دارد : ساعتی که درآن با پروردگارش راز ونیازمی نماید وساعتی که درآن معاش خود را اصلاح می کند وساعتی که بین خویش وبین لذتی که حلال ونیکوست ،آزاد گذارد.
ی- برخی دیگر از صفات مؤمنین:
حضرت علی علیه السلام دربعضی از حکمتها بسیاری از صفات مؤمنین را یکجا بیان نموده اند وما بهتر دیدیم که از دسته بندی آنها صرف نظر کرده وآنها را تحت یک عنوان کلی بیاوریم مثلا درحکمت 325 حضرت علیه السلام می فرمایند :
«المؤمن بشره فی وجهه وحزنه فی قلبه اوسع شی صدرا واذل شیءنفسا یکره الرفعه وشنأ السمعه طویل غمه بعید همه کثیر صمته مشغول وقته مشکور صبور مغمور بنکرته ضنین بخلته سهل الخلیقه لین العریکة نفسه اصلب من الصلدوهواذل من العبد 23
مؤمن شادیش در رخسار واندوهش دردل است سینه اش از هرچیز گشاده تراست ونفسش از هر چیز خوارتر (فروتنی اش بیشتر ) از سرکشی بدش می آید وریا وخودنمائی را دشمن دارد اندوه او (برای پایان کارش) دراز وهمت او (درکارهای شایسته ) بلند است (براثر فکر واندیشه ) خاموشیش بسیار وقتش (به طاعت وبندگی ) مشغول وگرفته (نعمتهای خدا را ) سپاسگذار (دربلاها وسختیها) بسیار شکیبا است درفکر واندیشه اش ( دربندگی وپایان کار) فرورفته از درخواست کردن (ازدیگری) بخل می ورزد (اظهارحاجت نمی نماید) خوی او هموارطبیعتش نرم است (متکبروگردنکش وسخت گیرنیست ) نفس او از سنگ محکم سخت تر(درراه دین دلیرتر) است درحالیکه او از بنده خوارتر(تواضع وفروتنی اش نسبت به همه بسیار است .
پی نوشت:
1- ترجمه وشرح مرحوم فیض الاسلام / ص 257
2- ترجمه نهج البلاغه /محمد دشتی/ ص 141
3- نامه ی 31/ نهج البلاغه صبحی صالح
4- خطبه 90/ نهج البلاغه مرحوم فیض الاسلام
5- خطبه 178 نهج البلاغه فیض الاسلام ونهج البلاغه صبحی صالح
6- خطبه 195/ نهج البلاغه صبحی صالح
7- ترجمه نهج البلاغه / محمد دشتی /ص 411
8- نامه ی 53/ نهج البلاغه مرحوم فیض الاسلام
9- ترجمه نهج البلاغه ت/ محمد دشتی / ص 571
10- حکمت 109/ نهج البلاغه فیض الاسلام
11- ترجمه وشرح مرحوم فیض الاسلام / ص 1139
12- غررالحکم / ج 1/ ص 606
13- رک به حکمت 79/ نهج البلاغه فیض الاسلام
14- نهج الفصاحه / ج1/ ص 446
15- حکمت 359/ ترجمه وشرح نهج البلاغه فیض الاسلام /ص 1258
16- حکمت 31/نهج البلاغه صبحی صالح
17- خطبه 157/ نهج البلاغه فیض الاسلام /
18- ترجمه وشرح فیض الاسلام /ص 1122
19- حکمت 42 نهج البلاغه فیض الاسلام و45 از نهج البلاغه صبحی صالح
20- شرح نهج البلاغه /ابن ابی الحدید/حکمت 42/ ج 18/ص 173
21- رک به کتاب روایت محرم /شهید مرتضی آوینی
22- نهج البلاغه فیض الاسلام
23- ترجمه وشرح مرحوم فیض الاسلام / ص 1244